لوله تلفیقی 5 لایه، تلفیقی از فلز و بسپار (پلیمر) می باشد. در کشور ما عموما فلز اینگونه لوله ها که در لوله کشی آب مصرف می شوند، آلومینیوم می باشد. بسپار مصرفی در لوله های 5 لایه به سه گروه عمده زیر تقسیم می شود:
1- PE
2- PERT
3- PEX
نحوه چیدمان لایه به این قرار است:
لایه فلزی (آلومینیوم) در وسط قرار می گیرد. 2 لایه بسپار به نقش لایه های داخلی و خارجی لوله را بازی می کنند. 2 لایه بسیار نازک که معمولا با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند در دو طرف لایه فلزی واقع شده اند و رل چسب را بازی می کنند. جنس این دو لایه بسپار بوده و عمدتا پایه LLDPE است.
روش نامگذاری لوله های 5 لایه
لوله های 5 لایه را بر اساس بسپار (پلیمر) و فلز به کار رفته در آنها نامگذاری می کنند. در این روش نامگذاری، از چپ به راست ابتدا بسپار لایه داخلی، سپس فلز میانی و در آخر بسپار لایه خارجی قرار داده می شود. به عنوان مثال PE-Al-PE لوله 5 لایه ایست که بسپار لایه های داخلی و خارجی آن پلی اتیلن است.
دسته بندی لوله های 5 لایه بر اساس بسپار بکار رفته در آنها
1- PE: پلی اتیلن یکی از بسپارهای متعارف برای استفاده در لایه های داخلی و خارجی لوله های 5 لایه است. پلی اتیلن مناسب از نوع HDPE می باشد. ساختار مولکولی پلی اتیلن به گونه ای است که امکان تحمل فشار در دمای بالا را ندارد. به همین علت از آن فقط برای آب سرد استفاده می کنند. یکی از مهمترین مصارف لوله های 5 لایه PE-Al-PE پکیج های انشعاب آب شهری است که توسط ادارات آب و فاضلاب برای نصب کنتور آب تهیه می شود.
هرچند برخی از ادارات آب و فاضلاب فقط از لوله های 5 لایه PEX-Al-PEX برای این منظور استفاده می کنند و دلیل این اقدام را حل شدن پلی اتیلن توسط کلر محلول در آب که نهایتا منجر به سوراخ شدن لوله ها می گردند، عنوان نموده اند.
2- PERT: نوعی پلی اتیلن است که مولکول های آن دارای پیوند طولی بین یکدیگر هستند. این پیوندهای طولی باعث می شود این بسپار توان تحمل فشار بیشتری را نسبت به HDPE داشته باشد. براساس اطلاعات ارائه شده توسط شرکتUPONOR که بزرگترین تولید کننده لوله های 5 لایه در اروپاست، لوله های 5 لایهPERT-Al-PERT برای دمای حداکثر 70 درجه سانتیگراد در فشار 10 بار برای شرایط بلند مدت کاری طراحی شده اند. از آنجائیکه در سیستم لوله کشی شوفاژ در بسیاری از مواقع خصوصا به هنگام استفاده از پکیچ شوفاژ دیواری دمای آب به حدود 90 درجه می رسد، این نوع لوله برای سیستم مذکور مناسب نیست. (متاسفانه برخی شرکت های داخلی تعمدا شرایط کاری کوتاه مدت که بر اساس کاتالوگ های UPONOR، 95 درجه درج شده است جایگزین دمای بلند مدت کاری نموده اند).
3- PEX: نوعی پلی اتیلن است که مولکول های آن علاوه بر پیوندهای طولی، دارای پیوندهای عرضی نیز هستند. پیوندهای عرضی مولکول های پکس باعث می شود تحمل فشار در دمای بالای لوله های PEX-Al-PEX افزایش قابل ملاحظه ای نسبت به انواع مشابه داشته باشد بطوریکه در دمای 95 درجه تحمل فشار 10 بار برای شرایط بلندمت کاری دارا می باشند.بطور کلی پکس در گروه پلاستیک های گرما سخت قرار دارد حال آنکه سایر انواع پلی اتیلن در گروه پلاستیک های گرمانرم قرار می گیرد
